Zróżnicowanie Społeczne  skrypt z wykładów, dr Janusz Erenc

Wykład 8, 10.12.2009r

Cechy wspólne teorii klasycznych Pareto, Michelsa, Mosca

  1. W teoriach tych władza polityczna jak i inne dobra społeczne nie są równo dzielone
  2. W tych teoriach ludzie podlegają pod jedną z dwóch teorii - jedni mają znaczną władzę polityczną, drudzy nie posiadają żadnej władzy
  3. Elita jest wewnętrznie homogeniczna i jest samoświadoma
  4. Elita w znacznym stopniu sama się utrwala i wywodzi z bardzo ekskluzywnego społeczeństwa
  5. Elita jest zasadniczo autonomiczna i nie odpowiada przed nikim za swoje decyzje

Elita władzy R. Mills'a

  • łączy pojęcia elity z władzą
  • elita wynika z instytucjonalizacji
  • wysokość stanowiska wpływa na wielkość posiadanej władzy
  • elita polityczna to nie tylko ci, którzy decydują, ale decydenci, władza ogólnokrajowa: koła polityczne, ekonomiczne, wojskowe…jest to złożony zespół nakładających się na siebie klik.
  • Elita regionalna i lokalna (dzielą zasoby, gminy), np. ksiądz, nauczyciel, lekarz - oni podejmowali decyzje lokalne
  • elitę uważał za nierówność, niesprawiedliwość

K. Manheim

Wraz ze wzrostem cywilizacji wzrasta liczba elit, zmienia się również ich charakter. Wyróżnia następujące typy elit:

  • polityczne
  • organizatorskie
  • intelektualne
  • artystyczne
  • moralne
  • religijne

Nie wymienia elit ekonomicznych!

Elity mają inne siły twórcze. Skupia się na elitach organizatorskich, podkreśla wzrost ich znaczenia i potencjału, one stworzyły elity artystyczne i intelektualne. W USA dominuje ten typ elit, one uczyniły z tego kraju potęgę cywilizacyjną i dały początek powstawania elit intelektualnych i kulturalnych, mają inny wymiar niż elity europejskie

Przyczyną wielkości elit są charakterystyczne procesy, jakie w tych społeczeństwach występują. Procesy, które kształtują powstawanie małych elit industrialnych i postindustrialnych

  1. Rozrost liczby elit i w związku z tym zmniejszenie się ich władzy. Przyczyna rozproszenia elit, władza uległa rozproszeniu, elity i ich znaczenie się osłabiły
  2. Przełamywanie ekskluzywności elit (2 elity wzajemnie eliminują, to powoduje brak konkretnego przywództwa, ale dzięki temu mają grupy o zapędach dyktatorskich)
  3. Zmiany zasad rządzących selekcją elit (ten proces prowadzi do demokratyzacji elit. Muszą być ekskluzywne elity, ale dobór jednostek już nie jest tak selektywny)
  4. Zmiana wewnętrznego składu elit (elity zaczęły eksperymentować, zmiana zainteresowań i osiągnięć. To powoduje, ze zmniejsza się dystans między masami a elitami)

S. Keller

Elity to te mniejszości, które oddzielone są od reszty społeczeństwa, przez swoja wyższość względem jednej lub kilku elit. Elitę można wyróżnić w każdej dziedzinie, ale za najistotniejsze uznaje elity strategiczne, czyli te, które są odpowiedzialne za najważniejsze cele społeczeństwa

4 grupy elit:

  • polityczne
  • ekonomiczne, wojskowe, demokratyczne i naukowe
  • sprawujące przewodnictwo moralne (religijne, autorytety moralne)
  • elity spalające społeczeństwo (gwiazdy filmowe, artyści, pisarze) mają istotną rolę - wzorcotwórcze, wokół nich budują się procesy w społ. Np. moda

Ujęcie Kellera jest funkcjonalistyczne, każda z elit pełni określoną rolę, np. naśladownictwo

Elity tajne

Elity strategiczne, specyficzny ich rodzaj

Są to niejawne ośrodki decyzyjne, których członkowie wchodzą w skład lub mają wpływ na elity polityczne. Kiedyś były to masonerie, dziś to organizacje wywiadowcze i inne ugrupowania transnarodowe. Niewiele o nich wiemy, bo są tajne. Główne ośrodki: KGB, CIA, jak też organizacje ekonomiczne i transnarodowe

Klasa średnia

Związana jest z nierównomiernym podziałem dóbr ekonomicznych

Podział tych dóbr określa stratyfikację społeczną i przyczynia się do jej powstawania. Istniejący system utrzymuje się dlatego, iż nierównomiernie rozdzielone dobra są przekazywanie kolejnym pokoleniom, również państwo dąży w kierunku utrzymania istniejących podziałów poprzez kontrolę i system prawny.

W socjologii współczesnej klasa średnia to główny problem rozważań. Kierunek przemian współczesnych społeczeństw.

To, co łączy klasy średnie to wspólny etos, wspólne orientacje życiowe, które stają się wzorcotwórcze dla innych klas.

Etos klasy średniej: indywidualizm jako przeciwieństwo kolektywizmu.

Na piedestale stawia się uprawnienia jednostki. Panuje wiara w potencjał, możliwości jednostki, ideał "self made men'a". Kult sukcesu życiowego jako miara wartości jednostki, wysokie przywiązanie do własności, konsumpcja jako styl życia.

Daniel Bell "człowiek jednowymiarowy"

P. Riesman "Samotny tłum" osobowość zewnątrz sterowna, zorientowana na ocenę otoczenia, jakim prestiżem się go obdarza

D Lockword 3 kryteria odrębności klasy średniej:

  1. Specyficzna pozycja rynkowa
    Wysokość dochodów, możliwości awansu, niejasności jeśli chodzi o pewność zatrudnienia. Gradacja ekonomiczna w materialna w klasie średniej jest bardzo silna, ale status grupy jest dziś gorszy, gdyż awans profesjonalistów jest blokowany. Reorganizacja firm, racjonalizacja zatrudnienia powodują, że kadry menadżersko-dyrektorskie nie mają pewności zatrudnienia. Bezrobocie dzisiaj u ludzi młodych i z wyższym wykształceniem.
    "Panika statusu" - potrzeba stałego potwierdzenia swojej pozycji. Nową klasę średnią cechuje inny sposób rekrutacji, w starej wiązało się z posiadaniem kapitału. Teraz ważny jest kanał edukacyjny, który nie zapewnia stabilności. Specyficzny tryb kariery klasy średniej - kariera typu biurokratycznego, po
  2. Specyficzny charakter pracy
    Biuro w przeciwieństwie do hali. Praca jest jednozmianowa, charakterystyczne dla usług. Zakres decyzyjności i autonomia klasy średniej jest rozwarstwiona, czyli różny zakres. Czym wyższy zakres tym większa pozycja. W niższej klasie średniej mamy do czynienia z funkcjami wykonawczymi
  3. Specyficzny styl życia
    Przywiązanie do wartości symbolicznych wyższego rzędu, do edukacji, kultury, manifestowania statusu w sposób ostentacyjny. Psychologią nowej klasy średniej rządzi rywalizacja o symbole statusu. Subdyscyplina - psychologia prestiżu. Obawa przed degradacją społeczną rodzi szereg zjawisk psychologicznych. Począwszy od manifestacji wrogości innych grup społecznych jako o konkurencję w walce o awans, a dalej o różne formy radykalizmu społecznego poprzez frustracje i problemy z równowagą psychologiczną.

Manifestowanie statusu na zewnątrz ujawnia się w:

  • wzorach konsumpcji, syntetyczny wyraz zajmowanej pozycji
  • wzorach spędzania czasu wolnego, rodzaj zainteresowań
  • wzorach socjalizacji, wzór oparty na sterowość wychowanie dzieci

Wykłady na temat: Zróżnicowania Społecznego