METODY I TECHNIKI BADAŃ SOCJOLOGICZNYCH  Skrypt z wykładów - dr Janusz Erenc

Wykład 1

Metoda to system zasad i reguł odnoszących się do praktycznej lub teoretycznej działalności człowieka.

Metodologia wyodrębniła się z filozofii, aby poszukiwać, badać i opracowywać przydatność poszczególnych metod stosowanych w procesie naukowego poznania.

Metody, ich rodzaj, wybór, użyteczność i charakter można traktować jako funkcję trzech elementów:

  1. Teorii naukowej
  2. Rodzajów zjawisk
  3. Narzędzi badania, jakimi w danym momencie rozwoju określonej dyscypliny dysponują

Przyjęcie pełnych założeń o naturze zjawisk badanych w sposób istotny rzutuje na zasadność doboru określonej metody. Metoda badawcza to właściwy sposób szukania odpowiedzi na stawiane pytania. Sukces badań stanowi pośrednie potwierdzenie słuszności założeń na podstawie których sformułowano problematykę badań. Musimy mieć świadomość, że wiedza społeczna bywa ukierunkowana i wpływa na nią ogólne stanowisko jakie przyjmuje badacz. Te same zjawiska społeczne mogą oznaczać coś innego jeżeli przyjmujemy różne podstawy teoretyczne. Socjologowie udzielają nierzadko różnych odpowiedzi na podobne pytania, opartych na wzajemnie wobec siebie komplementarnych, cząstkowych modelach czy też teoriach świata zjawisk i procesów społecznych.

Wybór metody badawczej powinien być podporządkowany problematyce badania. Źle jest, gdy jest odwrotnie.

Metoda to pojęcie szersze niż technika. Określa sposób planowania badań, prowadzenia i opracowywania materiału. Technika badawcza to konkretne narzędzie, które uruchamiamy w celu wykonania określonego pomiaru.

Wyróżniamy 5 metod badawczych:

  1. Metoda historyczno - porównawcza (służy pokazywaniu rozwoju pewnych społeczeństw lub porównywaniu społeczeństw w tym samym okresie historycznym, np. M. Weber, K. Marks)
  2. Metoda eksperymentalna (polega na obserwowaniu zmian pod wpływem celowo wprowadzonego bodźca)
  3. Metoda statystyczna (ilościowe ujmowanie zjawisk społecznych, nasilenia i częstotliwości ich występowania oraz siły związku między zjawiskami)
  4. Metoda monograficzna ( wszechstronne ujęcie jakiegoś przypadku lub obiektu badania)
  5. Metoda typologiczna (klasyfikacja i selekcja różnych rodzajów zjawisk w celu redukcji przypadkowości i określenia elementów powtarzających się)

Metody i techniki badań socjologicznych