METODY I TECHNIKI BADAŃ SOCJOLOGICZNYCH  Skrypt z wykładów - dr Janusz Erenc

Wykład 11

Wielkość próby:

Wielkość próby zależy od przyjętego prawdopodobieństwa z jakim chcemy uzasadnić twierdzenie o populacji. Poza tym musimy wiedzieć w ramach jakiego przedziału ufności chcemy uzasadnić to twierdzenie. Najczęściej obliczamy wielkość próby w odniesieniu do schematu losowania nieograniczonego, indywidualnego, bezzwrotnego. Przy losowaniu bezzwrotnym wylicza się poprawkę na bezzwrotność: 1 - N/n. Jednak jeśli próba nie przekracza 5% wielkości populacji to wtedy poprawkę można pominąć.

Reprezentatywność próby:

  1. reprezentatywność typologiczna - gdy w próbie mamy wszystkie wartości zmiennych nas interesujące
  2. reprezentatywność ze względu na zbliżony rozkład określonych zmiennych w próbie
  3. reprezentatywność pod względem statystycznych zależności - wtedy gdy siła związku i znak w próbie są takie same jak populacja

Dobór celowy próby jest możliwy gdy znamy strukturę populacji. Słabym wariantem jest próba udziałowa. Próba kwotowa to taki dobór celowy, gdy badacz nie włącza do próby konkretnej osoby, ale osobę, która spełnia wyróżnione kryteria. Trzeba jednak pamiętać, że próba kwotowa nie daje możliwości ustalenia stopnia podobieństwa pod innymi niż wyróżnione kryteria względami. Prawdopodobieństwo zaliczenia do populacji pozwala ustalić jedynie losowy dobór próby. W przypadku takiej próby jej reprezentatywność nie jest uzasadniona (jak w próbie kwotowej) wiedzą o populacji i jej strukturze, ale przez metodę doboru próby.

Twierdzenia:

  • analityczne - charakterystyczne dla nauk ścisłych
  • syntetyczne - charakterystyczne dla nauk społecznych

Twierdzenia empiryczne (syntetyczne) to zdania jednostkowe lub ogólne. Zdania jednostkowe nie interesują socjologów. Socjologów interesują jedynie twierdzenia ogólne, czyli twierdzenia o podmiotach zbiorowych i ich desygnatach. Istnieją także twierdzenia szczegółowe. Tutaj podmiot jest nazwą ogólną, a orzecznik dotyczy tylko niektórych jego desygnatów. Takie twierdzenia przyjmują formę twierdzeń statystycznych i przyjmują następującą postać: ?Nie wszystkie przedmioty typu A są zarazem B i stwierdzamy ile spośród przedmiotów typu A jest zarazem B?. Jeśli cechy stanowią pełną alternatywę rozłącznie pojmowanych wartości tej samej zmiennej to liczbowa charakterystyka wszystkich klas przez nią denotowanych jest szeregiem rozdzielczym. Rozkład zmiennych może być opisany za pomocą takich statystycznych charakterystyk, które nazywamy parametrami statystycznymi. Istnieją trzy rodzaje parametrów:

  1. stosunek liczebności poszczególnych podzbiorów
  2. miary rozproszenia (odchylenia od przeciętnej, w tym m.in. odchylenie standardowe)
  3. miary poziomu wartości (miary średnie)

Zestawienie kilku szeregów rozdzielczych pozwala na rozpatrywanie elementów badanej zbiorowości kolejno ze względu na poszczególne jednowymiarowe zmienne. Charakterystyka łącznego występowania wartości kilku zmiennych nazywa się rozkładem wielowymiarowym. To tworzy tabelę wielowymiarową.

Stwierdzenie, że między A i B w jakiejś populacji zachodzi zależność dodatnia znaczy tyle iż częstość względna występowania B jest większa wtedy, kiedy występuje A niż wtedy kiedy występuje ~A (czyt. nie A). Zależność ujemna między A i B oznacza z kolei, że częstość występowania B jest mniejsza kiedy zachodzi A niż wówczas gdy zachodzi ~A. Za pomocą tych twierdzeń tworzymy obraz struktury zmiennej zależnej.

Metody i techniki badań socjologicznych

link 2 | link 3