METODY I TECHNIKI BADAŃ SOCJOLOGICZNYCH  Skrypt z wykładów - dr Janusz Erenc

Wykład 4

Obserwacja może być systematyczna lub niesystematyczna.

    Zasady zapisywania obserwacji:
  • Jawna
  • Ukryta

Warunki obserwacji:

Cechy zapisu:

Powinien dawać odpowiedź na następujące pytania:

  1. Czy wiemy co się wydarzyło?
  2. Czy wiemy gdzie i kiedy to coś się wydarzyło?
  3. Czy wiemy kim są główni uczestnicy?
  4. Jakie znaczenie mają wydarzenia dla uczestników?
  5. Czy znamy stosunek badanych do wydarzeń?

Dobry zapis obserwacyjny nie zawiera treści wartościujących. Język musi być opisowy, sprawozdawczy.

Techniki survey?owe:

Podział technik survey?owych:

  1. Stopień standaryzacji: Wyróżnia się 5 wymiarów wg których określa się stopień standaryzacji pomiarów:
    1. Rodzaj i zakres pytań badania, np. wywiad swobodny, dialog, pytania otwarte
    2. Przygotowanie pytań dla respondenta , np. ścisły kwestionariusz
    3. Rodzaj pytań zadawanych respondentowi ? pytania otwarte lub zamknięte
    4. Sposób zapisu odpowiedzi ? ankieter rejestruje czyli zapisuje wiernie wypowiedź respondenta lub koduje, czyli przypisuje jego odpowiedź do jednego z wariantów odpowiedzi
    5. Wstępna aranżacja wywiadu i inne zachowania ankietera
  2. Z ankieterem lub bez ankietera, czyli wywiady audytoryjne
  3. Wywiady z pojedynczymi osobami albo z grupami, czyli wywiady zogniskowane, grupy fokusowe
  4. Wywiady jednorazowe bądź badania panelowe, czyli powtarzalne wielokrotnie by uchwycić tendencję, kierunek zmian

Sposób formułowania pytań:

  1. Pytania powinny być formułowane językiem prostym i przystępnym, odpowiadającym układowi odniesienia jaki ma respondent
  2. Pytania nie powinny stawiać badanego wobec konieczności udzielenia odpowiedzi społecznie nagannej
  3. Nie należy zadawać pytań sugerujących odpowiedź
  4. Pytania powinny odnosić się do jednego zagadnienia
  5. Kwestionariusz powinien być pomocą dla ankietera
  6. Pytania trudne należy formułować jak najogólniej, łagodnym językiem, zadawać przez zaskoczenie

Budowa kwestionariusza:

  1. Długość wywiadu
  2. Powinien być budowany modułami ? pytania dotyczące jednego problemu powinny być razem. Po zamknięciu modułu powinno być pytanie buforowe, czyli przejście do innej problematyki
  3. Pytania od ogółu do szczegółu (w ramach modułu)
  4. Pytania filtrujące ? badania dwudzielne
  5. Pytania rozbiegowe, czyli łatwe i przyjemne
  6. Dane o respondencie muszą być na końcu kwestionariusza (tzw. metryczka)

Badania survey?owe wzbudzają nieufność i jest to tzw. problem luki oddzielającej realne zachowania człowieka od postaw mierzonych za pomocą wywiadów.

POSTAWY DEKLAROWANE --> POSTAWY RZECZYWISTE
v   v
WYWIADY   LUKA

Tzw. luka występuje między zachowaniami werbalnymi a niewerbalnymi. Luka jest odbiciem realnego świata. Ludzie uznają sprzeczne wartości. Luka wynika z nacisków na jednostkę.

W celu poprawienia jakości uzyskiwanych odpowiedzi należy prowadzić autoweryfikację opinii. Istnieje wielu ludzi, którzy nigdy nie wyrażają ostatecznej opinii a podejmowane przez nich decyzje opłacane są wysoką ceną rozterek. Zmiany odpowiedzi wynikłe z autorefleksji są czymś naturalnym.

Zbyt często badacze zakładają, że opinie są trwałe.

Badania survey?owe ujawniają słabości współczesnej socjologii:

  • Spłycanie problemów tak by były przyswajalne
  • Szukanie sposobów podnoszenia efektywności wyników (manipulacje statystyką)
  • Tendencje narzucają laicy, czyli ci, którzy zamawiają co chcą kupić
  • Praktycyzm ? rozwija się to, co praktyczne
  • Lekceważenie dotychczasowego dorobku

Metody i techniki badań socjologicznych

link 2 | link 3