METODY I TECHNIKI BADAŃ SOCJOLOGICZNYCH  Skrypt z wykładów - dr Janusz Erenc

Wykład 2

Etapy postępowania badawczego

  1. Formy problemów badawczych: problem badawczy to zdanie pytające; dotyczy on właściwości zjawisk (badania opisowe) albo zależności między zjawiskami (badania wyjaśniające)
    Rodzaje badań opisowych:
    1. jakie zmienne niezależne (X1...Xn) są istotne dla danej zmiennej zależnej (Y)?,
    2. jaką wartość przyjmuje dana zmienna zależna (Y), gdy zmienna niezależna (X1) przyjmuje określoną wartość (Z)?
    3. Które ze zmiennych niezależnych są bardziej, a które mniej istotne dla zmiennej zależnej?
    4. Czy zmienne niezależne wpływają na zmienną zależną niezależnie od pozostałych, czy też wchodzą ze sobą w interakcje?
    Rodzaje badań wyjaśniających:
    1. Jaka jest zależność między zmienną zależną (Y) a zmiennymi dla niej istotnymi?
    2.  
  2. Aby pojęcia użyte w badaniach empirycznych mogły spełniać funkcję porządkującą muszą mieć uzgodnione i precyzyjnie zdefiniowane ekwiwalenty empiryczne, czyli desygnaty.
  3. Definicja to pewna wypowiedź określająca znaczenie terminu. Termin definiowany to definiendum, a wypowiedź to definiens. Definicje nie muszą być zdaniami w sensie logicznym, czyli nie zawsze przysługuje im walor bycia prawdziwymi bądź fałszywymi.
    Dwa rodzaje definicji:
    1. Analityczne (sprawozdawcze) ? są to zdania w sensie logicznym (mówią nam, jak bywa pojmowane znaczenie terminu w obszarze danego języka bądź określonej koncepcji),
    2. Syntetyczne (projektowane) ? definicje, które projektujemy sami i nie muszą im przysługiwać walory prawdziwości bądź fałszywości)
    Bardzo często używa się definicji regulujących. Są to definicje, które są mieszanką definicji analitycznych i syntetycznych. Punktem wyjścia jest już istniejąca definicja i nasze zadanie polega tutaj na poszerzaniu lub zawężaniu jej znaczenia.

    Najczęstsze formy definiowania:
    Poprzez podanie w definiensie terminu nadrzędnego do interesującego nas obiektu badań,
    Poprzez wyliczenie cech tworzących treść pewnego pojęcia,
    Poprzez kontekst,
  4. Hipoteza z greckiego oznacza ?domysł, przypuszczenie?. Hipoteza jest zawsze zdaniem orzekającym. Winna spełniać następujące warunki:
    • Musi być nowa, czyli pokazywać musi nieznane dotąd aspekty badanych faktów,
    • Musi być ogólna, czyli musi obejmować jak najwięcej faktów o których mówi,
    • Musi być pojęciowo jasna, czyli musi być wyrażona w pojęciach jednoznacznych,
    • Musi być niesprzeczna wewnętrznie, czyli musi być zbudowana zgodnie z zasadami logiki formalnej,
    • Musi być empirycznie sprawdzalna, czyli musi sposób na jej zweryfikowanie,
    • Hipoteza nie może być tautologią ani dotyczyć spraw trywialnych
  5. Podstawowym elementem badania jest zmienna. Wyróżniamy zmienne zależne i niezależne. Zmienna zależna to taka zmienna, którą badacz chce wyjaśnić. Zmienna niezależna z kolei to taka zmienna przy pomocy której badacz wyjaśnia zmiany wartości zmiennej zależnej.

Zmienne zależne możemy także podzielić na: Jakościowe: nominalne (czyli takie, które pozwalają jedynie określić wartość określonych obiektów badania), Ilościowe: porządkowe (pozwalają nam uszeregować zmienne), interwałowe (zmienne, pomiędzy którymi odległość jest taka sama), ilorazowe (pozwalają zmierzyć natężenie zjawiska)

Zmienne niezależne możemy podzielić na: ważne i zakłócające (uniwersalne, okazjonalne).

Metody i techniki badań socjologicznych

link 2 | link 3