Globalizacja  skrypt z wykładu MSU Socjologia UG

Wykład VIII (10.12.2009)

Makrostrukturalna globalizacja na kanwie procesów społecznych

  • przepływ kapitału, zniesienie barier
  • tworzy się rynek globalny - wspólny organizm, lokalne rynki zanikają, otwiera się ten globalny

Czy te rynki mogą istnieć bez globalnego rządu?

  • to problem globalizacji gospodarczej i politycznej, jest grupa liderów - Chiny, Usa, Indie, Brazylia (Europa będzie kiedyś prowincją)
  • ten rząd mógłby mieć charakter federalny, musiałby istnieć jeden bank centralny i 1 waluta
  • na ile będzie mogła funkcjonować globalna demokracja?
  • nie istnieją instytucje zarządzania globalnego, ponadnarodowe

Teorie neoklasyczne: Kalecki i Keynes krytykują pozytywne modele w związku z gospodarką ponadnarodową

- odkryli błąd założenia: to co może być prawdziwe w przypadkach indywidualnych, nie może się sprawdzić w mikrosferze, np. dobro korporacji niekoniecznie musi być dobre dla kraju

Baulding - rozwinął koncepcję: racjonalność jednostkowa nie musi się przekładać na makrostrukturalną

Tworzenie globalnego rynku ogranicza się do polityki zmienności. Gdy powstaje jeden organizm, mechanizmy ulegają zahamowaniu.

Ważna kwestia to wolność alokacji kapitału - siła biznesu zyskuje przewagę wobec lokalnej biurokracji. W gospodarce tradycyjnej ważne są związki między inwestycjami a oszczędzaniem. Te dwa terminy tworzą podstawowe równanie makroekonomii narodowej.

Jak to jest w przypadku globalizacji? Oszczędności mogą być pozyskane w różnych miejscach. Jednak oszczędności krajowe nie mogą zostać spożytkowane na rzecz kraju.

Następuje eksterytorialność czynników produkcji w poszczególnych krajach, a to wpływa na eksterytorialność dochodów, a dalej zmienia się różnica w PKB - ona wyraża aktywność miejsca, w którym powstaje.

W czasach globalizacji na znaczeniu traci produkt narodowy brutto. Wyraża aktualną z punktu widzenia własności środków produkcji sytuację w danym kraju - czyli uwzględnia przychody firm.

Dochody obywateli coraz mniej zależą od gospodarki narodowej.

W latach 90 tych ogromny przyrost kapitału giełdowego - NY, Frankfurt, Paryż, Londyn, Bombaj - 25 super rynków giełdowych handluje 85% akcji światowych.

Globalna mobilność kapitału jest niebezpieczna, bo np. kryzys na 1 rynku ma wpływ inny rynek, który jest z nim sprzężony. Załamanie się rynku światowego byłoby tragedią.

Co z tego wynika? 3 ujęcia socjologiczne:

Tourau - globalna ekonomia dla innych to najlepsza rzecz, a dla drugich najgorsza

Dahrendorf - globalizacja jest związana z nową formą wykluczenia, które pojawi się wraz powrotem darwinizmu i brakiem rozwoju społ. obywatelskiego.

Z. Solorz - Fundamentalizm rynkowy dużo krytykowany, zdaje się być w odwrocie. Jest on bardzo niebezpieczny, bardziej niż komunizm.

E. Lutwak (doradca ek. Reagana, neokonserwatysta - najpierw zwolennik globalizacji, później widząc niekorzystne skutki np. dla wspólnoty stał się jej krytykiem)
Mówił o turbokapitaliźmie: dwuskutkowe wizje rozwoju kapitalizmu w sferze globalnej.

Kapitalizm i konkurencja może być dobra, bo znikną te organizacje o gorszej strukturze, zostaną te o dobrej strukturze (najbardziej wydajne), ale z 2giej strony niosą np. wyniszczenie gałęzi przemysłu w jakiejś społeczności.

Turbokapitalizm - rozwój bez ograniczeń, szybki wzrost gospodarczy.

Charles Handy - idea 3-listnej kończyny (ta sama, która została tu wcześniej przytoczona), kapitalizm jako idea powinna być nie tylko ekonomiczna, ale również wiązać się z kapitałem społecznym.

Prekursorem tej idei wolnego rynku był A. Smith. On narzucił silne warunki brzegowe. Wg niego kapitalizm to brak monopolizacji, ważne: wymogi moralne. Dla korzyści z konkurencyjnej wymiany ważne są moralne reguły postępowania (zaufanie itd.). on nie był zwolennikiem gwałtownej liberalizacji. Nie należy się otwierać za szybko na konkurencję zewnętrzną.

Dziś:

  • ubytek miejsc pracy przy wzroście gospodarczym ze względu na robotyzację i informatyzację
  • by były nowe miejsca pracy, potrzebny jest 5% wzrostu gospodarczego
  • realne PKB w krajach zwiększa się w kwestii dochodów pracowników
  • wydłuża się czas pracy
  • wzrasta popyt na kapitał intelektualny - od tych specjalistów zależy kapitał światowy
  • Split societas - społeczeństwo dwóch szybkości - rozwój społeczny odbywa się w dwóch różnych prędkościach
  • duże trudności ze zdobywaniem pracy - umowa o pracę

Wykłady na temat globalizacji