Globalizacja  skrypt z wykładu MSU Socjologia UG

Wykład II (15.10.2009)

Dioner - zwrócił uwagę na paradoks globalizacji: globalny rynek walczy z konserwatyzmem; nie jesteśmy w stanie zgodzić się wszyscy z jedną opinią: jesteśmy w świecie wiedzy niepewnej.

Od 1989 roku mamy przyspieszenie negatywnych wizji świata i globalizacji. Wcześniej mniej dostrzegano zagrożenia dotyczące globalizacji.

Fukuyama: demokracja i system wolnorynkowy to systemy docelowe, chciano stworzyć uniwersalne zasady globalizacji - bez wszelkich ideologii; wiara w postęp techniczny i kraje rozwijające się.

Mamy po '89 rozpowszechnianie się technologiczne np. B. Gates mówił, że dzięki komputerom będzie większy egalitaryzm. Mówił, że podstawowym dobrem staje się ludzka inteligencja i zdolności wrodzone.

Widziano sprzeczność w korporacjach ponadnarodowych a interesach państw narodowych. Korporacje kierują się własnym interesem. Korporacje przeniosły się na swoją produkcją do krajów "tańszych"- co spowodowało tam wielkie bezrobocie.

Niejasne skutki globalizacji spowodowały niechęć społeczną; brak miejsc pracy, poczucie zagrożenia, niszczenie środowiska naturalnego (deforestacja).

Pod koniec lat ?90 zaczęły się aktywizować ruchy antyglobalistyczne (Seatle, Praga), Nowy Jork, Porto Alegre, Rzym.

Praga: konferencja najbogatszych krajów świata na temat umorzenia długów krajów rozwijających się. Zjazd antyglobalistów, rozruchy, protesty przeciw korporacjom. Otaria Yanni mówi, że po latach 90 mamy:

  • Świat stoi w obliczu samych pytań
  • Globalizacja to wielkie korporacje
  • Koncentracja bogactwa i wiedzy w rękach największych
  • Problemy lokalne stały się ponadlokalne

Globalizm odróżnia się tym, że nawet wielkie narody muszą działać w porozumieniu i zgodzie z wielkimi korporacjami ponadnarodowymi; muszą się liczyć z ich zdaniem, bo to korporacje determinują politykę tak dużych krajów jak USA - wb. Yanniego

L. Wallach przeciwstawiała się mediterializmowi: mówi:

  • Liberalizacja handlu finansów, inwestycji, deregulacja standardów, dobro publiczne, lokalnego prawa, prywatyzacja usług państwowych
  • Jest też nowa ochrona praw własności (w tym prawo do własności intelektualnej)
  • Rządzi rynek - jest królem
  • Rząd staje się marionetką w rękach korporacji
  • Obecny świat narzuca jednorodność
  • Świat staje się monokulturowy

Weber: kultura racjonalna: która się rozpowszechnia. Korporacje zabijają indywidualność, zachowanie z pracy przenoszą na grunt prywatny (np. rywalizacja)

Znaniecki: w Porto Alegre pojawiło się pojęcie alterglobalizacji i są anty antyglobaliści: Procesów globalizacji nie da się wstrzymać; globalizacja tak - ale inna; rynek tak - ale inny; krytyka polaryzacji i wykluczenia; świat dzieli się na 20% beneficjentów globalnych i 80% zmarginalizowanych

Potęga globalizacji nie niesie ze sobą konkretnych idei, nie ma głębszego sensu. Trzeba w niej szukać głębszego sensu.

Ok. 23% ludności globu z krajów północy korzysta z 80% światowego dochodu. Kraje słabo rozwinięte tracą na tym.

Antyglobaliści prawicowi: konsekwencje globalizacji dla suwerenności narodowej, a zwłaszcza na wypłukiwaniu wartości religijnych

Antyglobaliści lewicowi: krytyka kapitalizmu

Nurty chroniące środowisko (Zieloni): globalizacja powoduj bezmyślne korzystanie z ziemi; podporządkowanie rozwoju jedynie swojemu zyskowi

Job - copping: skakanie z pracy do pracy, poszukiwanie

R. Seneetta: nowa technologia i globalizacja zmusza człowieka do nauczenia się traktowania niestabilności jako stanu normalnego; kapitalizm będzie szatkować nasze biografie na fragmenty nie składające się w całość; czasy wysoko ryzykowne dla pracownika J. M. Guehmo - "Koniec demokracji" ; "Przyszłość wolności" :

Darwinizm społeczny nie może być zasadą budowania społeczeństwa demokratycznego. Autor zwraca uwagę na to, że ekstremalne podejście do mechanizmu wolnorynkowego pomija tworzenie wartości w sensie społecznym. Dla zdrowej gospodarki rynkowej oprócz mechanizmu alokacji, ważny jest też system wartości, np. uczuciowy.

K. Wanclachowicz - "pokolenie nie" - pisze o generacji ludzi urodzonych w połowie lat 70-tych, którzy przegrali z wolnością. Wszelka refleksja to błąd i słabość - trzeba się umieć przystosować

2 koncepcje globalizacji według raportu Trends 2015:

  1. Globalizacja patologiczna - narastające różnice społeczne, nieliczni są bogaci, zagrożenie terroryzmem, użycie broni masowej
  2. Globalizacja poprawnie integrująca - postęp technologiczny, bezpieczeństwo międzynarodowe

UNDP - ONZ krytykuje w tym raporcie mechanizmy rządzące współczesnym światem . Dlatego też, postuluje się:

  1. Stworzenie silniejszego ONZ
  2. Wdrożenie Kodeksu postępowania korporacji transnarodowych
  3. Dążenie do stworzenia przez WHO wolnej i uczciwej wymiany handlowej
  4. Stosowanie środków ochrony środowiska
  5. Stworzenie międzynarodowego sądu celem obrony praw człowieka
  6. Utworzenie 2 -izbowego zgromadzenie ONZ, aby umożliwić reprezentację organizacji międzynarodowych

Globalizacja przekroczyła swój rubikon - jest to nieodwracalne. Trzeba poznać istotę i mechanizmy globalizacji: kto nimi kieruje, jaka jest ich logika.

3 Filary zainteresowań globalizacyjnych:

  1. Polityczny
  2. Społeczno-ekonomiczny
  3. Kulturowy
 Czy szukać między nimi związków czy nie
- Dr Kuniewski twierdzi, że tak.

5 Zasad porządkujących procesy globalizacyjne

  1. Globalizacja dotyczy gospodarki rynkowej, dlatego istota globalizacji wiąże się z nowym zakresem i jakością działania mechanizmu rynkowego
  2. Analiza globalizacji jako procesu z mechanizmami sprawczymi i wyraźne odróżnianie stanu wyrażającego aktualne skutki oraz docelowego przewidywanego obrazu działania tego procesu
  3. Koniecznym zabiegiem porządkującym jest oddzielenie warunków, przyczyn, skutków od samej globalizacji
  4. Należy odróżnić globalizację od problemów globalnych
  5. Eksponować i odróżnić należy różne sfery i poziomy, w których działają procesy globalizacyjne

Jeżeli uznamy, że globalizacja dotyczy gospodarki rynkowej to najważniejsze okazują się mechanizmy alokacyjne. Mechanizmy zależne są od interesów . Wobec tego, istoty globalizacji można szukać w jakościowych odmianach mechanizmów rynkowych. Te mechanizmy ulegają zmianie np. na skutek zamykania podziałów granicznych. Na tym najlepiej korzystają najsilniejsze podmioty rynku. Te podmioty mogą dokonać ekspansji - wyniszczą podmioty efektywnie słabsze.

P. Samuelson - Ekonomia jest nauką o tym jak jednostki i społeczeństwa decydują o wykorzystaniu rzadkich zasobów, które mogą mieć alternatywne zastosowanie celem wytworzenia innych dóbr i podzielenia ich pomiędzy różne osoby i grupy w społeczeństwie.

Kapitał intelektualny jest cenny z punktu widzenia rynku. Ma on swoje źródła w rewolucji naukowo - technicznej. Rangę kapitału intelektualnego podwyższa też samo działanie rynku (jest wykorzystywany prze globalne gospodarki ). Konkurencja była zawsze sposobem odkrywania wiedzy. F. von Hayek - bez odpowiedniej konkurencji wiele możliwości zostaje zaprzepaszczonych głównie w krajach rozwijających się. Wpływa to na szybsze upowszechnienie się techniki i wzrost gospodarczy.

Równowaga cen jest wynikiem procesu globalizacji.

Wykłady na temat globalizacji