INSTYTUCJE KULTURY W ŚRODOWISKU LOKALNYM

TEATRY

Najstarszym teatrem zawodowym w Polsce jest Teatr Narodowy w Warszawie powstały w 1765 roku. Później powstałym jest teatr im W. Bogusławskiego w Kaliszu (1835 rok). Następnie Teatr Polski w Poznaniu (1875) oraz Stary Teatr im H. Modrzejewskiego w Krakowie powstały w 1879 roku.

XIX wiek to okres gdzie istnieje dużo teatrów, bo w zaborach można było zakładać teatry. W I połowie XX wieku istnieje w Polsce jeden teatr - Teatr Polski w Poznaniu. Po roku 1920 nastąpił wysyp teatrów:

Bydgoszcz (1920), Toruń (1922), Katowice (1922), Poznań (1923), Warszawa (1928 - Teatr Ateneum). Wojna spowodowała zmaknięcie większości teatrów.

  • Okres 1944 - 1948:
    - ponowny wysyp teatrów
    - rozwój swobodny teatrów
    - założono 21 teatrów (Gdańsk 1946, Warszawa - 5 teatrów, Wrocław - 2 teatry, Kraków)
  • Okres 1949 - 1954:
    - czas zastoju spowodowany sytuacją polityczną
    - założono 11 teatrów (w tym 3 w Warszawie
  • Okres 1955 - 1890:
    - założono 19 teatrów (8 w Warszawie, 3 w Krakowie, 2 we Wrocławiu)
    - był monopol na teatry

Dane statystyczne na rok 2002 (teatr, operę, filharmonię, teatr muzyczny traktuje się w tym zestawieniu razem jako instytucje muzyczne)

  1. Ilość instytucji muzycznych
    a. 180 takich instytucji w tym:
    a. 30 - mazowieckie
    b. 23 - śląskie
    c. 20 - dolnośląskie
    d. 17 - małopolskie
    e. 14 - pomorskie
    f. 11 - wielkopolskie
  2. Ilość widzów na 1000 mieszkańców v a) Średnio 258 widzów na 1000 mieszkańców w Polsce, alev a. 523/1000 - mazowieckie
    b. 220/1000 - śląskie
    c. 332/1000 - dolnośląskie
    d. 263/1000 - pomorskie

Uczestnictwo w teatrach w Polsce po II wojnie światowej:

a) zmiany po 1953 rok to spadek frekwencji w teatrach
b) trwa to do dzisiaj
c) możemy wymienić dwa okresy, które były najbardziej krytycznymi momentami:
- 1981 - 1982 (okres stanu wojennego, frekwencja spadła z 6,5 mln widzów w teatrach do 5 mln.)
- 1990 - 1992 (okres zmiany systemu i zmiany wartości. Gdy jest trudna sytuacja kultura schodzi na daleki plan. Liczba widzów w teatrach zmniejszyła się o 1,6 mln. Był to najbardziej zły okres działalności teatrów: mniej premier, mniej miejsc w teatrach, mniej przedstawień)

Możemy zaobserwować proces odchodzenia od teatrów. W szczególności w środowisku wiejskim:

1972 rok w teatrze 13% to środowisko wiejskie 1990 rok to jedynie 6%

Poziom wykształcenia rzutuje na uczestnictwo w teatrach:

1972 rok - 29% osób z wykształceniem zawodowym chodziło do teatru
1990 rok - to jedynie 6,7%

1972 rok - 19% osób z wykształceniem podstawowym chodziło do teatru
1990 rok - to jedynie 10,7%

1972 rok - 55% osób z wykształceniem średnim chodziło do teatru
1990 - to jedynie 22%

1972 rok - 76% osób z wykształceniem wyższym chodziło do teatru
1990 rok - to jedynie 39%

1972 rok - 68% inteligencji humanistycznej chodziło do teatru
1990 rok - to jedynie 39%
1972 rok - 57% inteligencji technicznej chodziło do teatru
1990 rok - to jedynie 32%
Jeżeli poprawia się sytuacja ekonomiczna to wydatki na kulturę wzrastają jako ostatnie, a jeżeli są cięcia to wydatki na kulturę lecą jako pierwsze.

Dlaczego tak się dzieje?:

- ograniczenie działalności kulturalnej zakładów pracy i domów kultury
- zmiana modelu kształcenia w Polsce (okrojony model edukacji humanistycznej)
- zmiany ekonomiczne po 1990 (bezrobocie)
- brak środków na kulturę
- zmiana hierarchii wartości - kultura i wartości duchowe zostały zepchnięte na dalszy plan
- teatr nie jest już czynnikiem nobilitującym
- osoby z wykształceniem wyższym posiadają silną potrzebę doznań kulturowych i teatr zajmuje tu wysokie miejsce

Badania publiczności Teatru Polskiego w Warszawie

N = 8000
85 spektakli
84% poprawnie wypełnionych ankiet

Wnioski:

Mamy trzy grypy widzów

  1. sporadyczni - 60%
    - raz w roku są w Teatrze Polskim
    - 2-3 razy w roku w innych teatrach
    - lubią sztuki klastyczne
    - sztuki pouczające i bawiące
    - przyjeżdżają zbiorowo (szkolne wycieczki turystyczne, wycieczki do stolicy)
    - 50% to publiczność z Warszawy, 50% z zewnątrz
    - osoby nisko wykształcone (około 20% to osoby z wykształceniem podstawowym)
    - ale również nauczyciele przyjeżdżający z dziećmi
  2. bywalcy - 32,4%
    - raz w miesiącu są w Teatrze Polskim
    - lubią sztuki ambitne
    - sztuki o tematach społecznych i politycznych
    - przeważnie inżynierowie z Warszawy
  3. sympatycy - 7,6%
    - 6-7 razy w roku są w Teatrze Polskim
    - odwiedzają też inne teatry
    - są to osoby z wykształceniem humanistycznym, ale też lekarze, prawnicy z Warszawy
    - chodzą na konkretnego aktora
    - to samo przedstawienie kilka razy

Publiczność tego teatru to spora rotacja i duża zmienność.

30% to osoby, które były w teatrze pierwszy raz
20% to osoby, które bywają w tenarze raz na kilka raz
30% to stali bywalcy

Repertuar teatrów w Polsce po 1990 roku:

a) jest eklektyczny
b) spada liczba premier
c) 1990 - 1997 to sztuki głównie: Fredro, Gombrowicz, Witkacy, Różewicz, Szekspir
d) mało obcych autorów współczesnych jest granych v e) nastawiony na potrzeby szkół średnich
f) zły poziom spektakli

1993 - 1994 - odbiorcy są dobrze przygotowani do obioru sztuk, nie oczekują działalności awangardowych, chcą oglądać grę aktorów a nie dziwne interpretacje reżysera

Po roku 1990:

a) zmniejszenie działalności teatrów zawodowych
b) wzrost grup nieprofesjonalnych
c) obszar wspólnego działania teatrów zawodowych i nie-zawowodywch
d) wzrost aktywności amatorskiego ruchu teatralnego
e) wzrost teatrów prywatnych

INSTYTUCJE KULTURY W ŚRODOWISKU LOKALNYM - tematy prac