Organizacje Pozarządowe  Myśl nowożytna - średniowiecze/oświecenie

Myśl nowożytna - średniowiecze i oświecenie

Kant: Myśl nowożytna przeniosła zainteresowania z obowiązków na uprawnienia z tego, co człowiek powinien na to, czego co człowiek sam potrzebuje. Jest to wejście człowieka w "pełnoletniość"

Johan Lock (1632 - 1704)

Ludzie powinni polegać na własnym rozumie nie zaś na autorytecie. Władza powoływana jest przez wspólnotę do wykonywania takich zadań, z którymi społeczeństwo samo nie Mozę sobie poradzić. Jeżeli władza działa inaczej, to staje się szkodliwa.

Najważniejsze są swobody samoorganizowania się społeczeństwa.

Civil Society - przez nie rozumie się takie gdzie stwarza się takie gwarancje do zrzeszania się ludzi.

Jean Jacques Rousseau (Umowa Społeczna 1762)

Dwa rodzaje umów

  1. Między władzą a społeczeństwem
  2. Między społeczeństwem a władzą
  • Jeżeli jest tak że król jest wybierany z bożej łaski, to trzeba się i tak umówić co do zakresu obowiązków
  • prawo jest własnym tworem społecznym, trzeba zadbać aby społeczeństwo to prawo mogło ustanowić
  • powstał w rezultacie pomysł społeczeństwa demokratycznego
  • społeczeństwo tworzy prawo według którego ma żyć
  • prawo mogą ustanowić tylko ludzie równi i niezależni, w ten sposób ludzie z poddanych mieli stać się obywatelami (pojęcie za sprawą Rewolucji Francuskiej stało się bardzo ważne)

G.W.F Hegel

Był krytykiem społeczeństwa w rozumieniu liberalnym, ponieważ jego zdaniem to społeczeństwo nie jest tylko systemem więzi kształtujących się spontanicznie, jest ono także systemem instytucjonalnej gwarancji interesów jednostek. W sensie liberalnym staje się ono wytworem gry przymusów ekonomicznych, a nie - jak chcieli myśliciele oświeceniowi - rozumu. Widział w państwie wspólnotę.

MYŚL LIBERALNA

W tym samym czasie rozwijała się koncepcja liberalna Adama Smitha - ale głównie za sprawą J.S. Milla - myśliciela samodzielnego, niezrzeszonego z żadną ze szkół akademickich. Ład społeczny może tworzyć się spontanicznie.

Jak pisał Smith, jeśli pozostawimy rzeczy swojemu biegowi możemy oczekiwać, że harmonia ustali się sama. Interesy jednostki dadzą się uchronić bez interwencji rządku Ludzie dążą do zaspokojenia swoich potrzeb, dlatego zaczynają współdziałać. W ten sposób wytwarza się struktura spontanicznych zależności.

Mill: Zasadniczym dobrem jest przyjemność, ludzie będą działać tak, aby ją osiągnąć.

Formułuje on 3 zasady tworzące społeczeństwo:

  1. Wychowanie wytwarzające dyscyplinę
  2. Istnienie zasad, które wszyscy uważają za nienaruszalne (np. prawo własności)
  3. Aktywny charakter więzi między członkami zbiorowości (ludzie nie występują stale w tych samych grupach, przynależą do tych, w których znajdą najwięcej przyjemności

Herbert Spencer

  • orientacja naturalistyczna, ewolucyjny charakter świata
  • dwa typy organizacji społecznej:
    Typ militarny: system scentralizowany, wszystkie ośrodki decyzyjne działają w ramach jednej organizacji, w którym rada państwa jest decydująca i kontrolująca wszystkie jednostki i grupy społeczne a dobro społeczne ma wymiar priorytetowy.
    Typ industrialny: zamiast scentralizowanej kontroli demokratyzacja umożliwiająca samokontrolę procesów społecznych, rozproszenie jednostek decyzyjnych - ma przypominać społeczeństwo obywatelskie, w którym ludzie układają sami stosunki między sobą.

Vilfredo Pareto

  • szedł w tym samym kierunku, co Spencer
  • systemy społeczne dzielą się na mono i policentryczne.
  1. Policentryczny
    - Różnorodność wewnętrzna zapewnia reformowalność i dostosowalność demokratycznego porządku społecznego do zmian.
    - Kiedy rola państwa jest ograniczona staje się możliwa naturalna adaptacja bez burzliwych wstrząsów
  2. Monocentryczny
    - W tym systemie likwiduje się 2 ważne atrybuty życia zbiorowego ( 1. rynek- naturalna wymianę towarów i usług; 2. swobodę zrzeszania się i tworzenia samorządowych instytucji działających z woli osób te instytucje stwarzających.
    -Stagnacja, niereformowalność
    - Uniemożliwia się proces poznawczy, przez który społeczeństwa nabywają wiedzę o samych sobie i umiejętności adaptacji w zmieniającym się otoczeniu
    - Systemom scentralizowanym towarzyszy instytucjonalne ograniczenie i intelektualne zubożenie

Alexis de Tocqueville

  • był zachwycony Ameryką (napisał sprawozdanie z podróży dla Karola Ludwika
  • książka " O demokracji w Ameryce" - przeciwstawienie rząd - stowarzyszenie, tam gdzie w Europie spotyka się rząd w Ameryce jest stowarzyszenie
  • społeczeństwo obywatelskie to takie, które samo kieruje swoją egzystencją (warunki, w których żyją)
  • społeczeństwa uchwalają status i muszą tego prawa przestrzegać (zapis w statusie) status może być dowolny, ale zgodny z prawem ogólnym

Można wyróżnić 4 typy teorii społecznych

  1. Teorie liberalnie skrajne
    Celem instytucji jest wolność indywidualna, odzwierciedla ją wolny rynek. Nie istnieje sprawiedliwość społeczna, a dążenie do niej niszczy [...]. Rynek jest, więc bezosobowy i toczy się na nim gra, w której są przegrani i wygrani. Rynek zachowuje równowagę, gdy się w niego nie integruje. Każda interwencja rozpoczyna niekończące się pasmo sterowania rynkiem, które ostatecznie niszczy proste reguły i wstrzymuje zdolność indywidualną i ogólny rozwój
  2. Teorie liberalne
    Wszystkie dobra w tym równość szans, powinny być podzielone równo, chyba, że nierówny podział przyniesie korzyści ludziom w najgorszej sytuacji. Wolność indywidualna i prawo własności nie jest celem w samym sobie. Wolność, prawo własności - nie jest celem, a środkiem. Celem jest taki podział dóbr, który maksymalizuje całkowitą użyteczność członków społeczeństwa.
  3. Teorie socjalistyczne
    Zasadę równości należy uzupełnić o zasadę solidarności, równość zdaniem teoretyków socjalistycznych to jednakowe zabezpieczenie zaspokajania potrzeb. Zwiększanie roli rządu w życiu gospodarczym (np. ustanowienia najniższej płacy). Skrajne stanowisko socjalistyczne (marksiści) wprowadzają zasadę braku możliwości pogodzenia równości społecznej z gospodarką rynkową (gospodarka ma być podporządkowana centralnemu planowaniu). Sprawiedliwość społeczna definiowana jest tu jako równość szans.
  4. Teorie państwa opiekuńczego
    Państwo opiekuńcze zaczęło się rozwijać w czasach międzywojennych, twórca doktryny była Sztokholmska Szkoła Ekonomiczna (prof. Merkel- nagroda nobla za tę koncepcję). W tym okresie narasta kryzys gospodarczy (rośnie podaż, spada popyt, rośnie bezrobocie. Wówczas SSE proponuje stworzyć nową dziedzinę życia społeczno-gospodarczego - opiekę społeczną. Jedni bezrobotni mieliby się zająć drugimi, stworzą usługi i towary na rynku (w Niemczech na tej zasadzie działał przemysł zbrojeniowy). Tworzy cała gama usług społecznych. Powstaje ruch w wielu dziedzinach. W ten sposób rozwiązuje się problem bezrobocia. Zwolnicy państwa opiekuńczego: państwo opiekuńcze łagodzi ubóstwo, daje prace ludziom przy niesieniu pomocy innym, wyrównuje szanse.
    Przeciwnicy (liberałowie): państwo opiekuńcze sprzyja marnotrawstwu i nieefektywności dla pozornego celu jakim jest sprawiedliwość społeczna. Tłumi wolność i indywidualizm.
    Przeciwnicy (socjaliści): Skrajni socjaliści mówią, że jest ono narzędziem kontroli dla podtrzymania systemu własności prywatnej. Jest narzędziem kontroli dla podtrzymania systemu wielkiej własności prywatnej (monopoli).

Davis & Moore (funkcjonaliści)

Społeczeństwo powinno zadbać o dwie rzeczy: aby ludzie chcieli zajmować określone stanowiska i dawali z siebie na tych stanowiskach maksimum efektywności.

Wszelkie dobra, którymi dysponuje społeczeństwo powinny być podzielone równo, ale to kto je osiągnie powinno zależeć od poszczególnych jednostek

Celem jest taki podział dóbr, który maksymalizuje całkowitą użyteczność członków społeczeństwa Maksymalizacja użyteczności jednostki!!! Nagrody wg zasług

Poszczególne stanowiska (statusy) powinny być uzależnione od ich znaczenia dla całości społeczeństwa. Każde z nich powinno przynosić nagrody w zależności od:

  1. Doniosłości funkcjonalnej: stanowisko ( status) jest tym ważniejsze im więcej stanowisk od niego zależy (im ma więcej wpływu na statusy innych, jeżeli źle pracuje kierownik, źle pracuje całe przedsiębiorstwo).
  2. Szerokość kadr: im bardziej dostępne stanowisko tym mniejsze nagrody, jakie ono przynosi (np. pracownika fabryki łatwo zastąpić innym).

W społeczeństwie musi istnieć hierarchia i celem jest aby po niej się wspinać (to daje nam motywację do zwiększania swojej użyteczności).

Liberałowie twierdzą, że nagrody powinny dotyczyć przede wszystkim 3 sfer życia:

1. istnienie i wygoda
2. dobry nastrój i rozrywka
3. rozwój samooceny (system musi pozwalać jednostce mieć pozytywne opinie).
W odróżnieniu od stanowiska skrajnie liberalnego, uważa się, iż uznanie własności jako nienaruszalną nie jest celem samym w sobie, (własność jest środkiem do uzyskania określonych celów społecznych).

Wykłady na temat organizacji pozarządowych